Խորհրդարանական ընտրություններին ընդամենը երկուսուկես ամիս ժամանակ է մնացել, բայց Ընտրական օրենսգրքով սահմանված գլխավոր նորամուծություններից մեկի՝ ընտրական գործընթացի տեսանկարահանման և ուղիղ հեռարձակման հեռանկարը մնում է անորոշ: Հիշեցնենք, որ ընդդիմադիր ուժերի պահանջով ԸՕ-ում սեպտեմբերին կատարված փոփոխություններից մեկի համաձայն՝ Հայաստանի բոլոր՝ մոտ 2000 ընտրատեղամասերում պետք է տեսանկարահանող սարքեր տեղադրվեն, պետք է ապահովվի քվեարկության ողջ ընթացքի և ձայների հաշվարկի տեսանկարահանումն ու ուղիղ հեռարձակումը: Ըստ ձեռք բերված համաձայնության՝ տեսանկարահանող սարքեր պետք է տեղադրվեն նաև ընտրատեղամասերի մուտքերի մոտ: Այսինքն, յուրաքանչյուր ընտրատեղամասի համար անհարժեշտ կլինի 2 տեսախցիկ, ընդհանուր առմամբ՝ մոտ 4000-ը:

Գործընթացն ապահովելու համար տարեվերջին ընդդիմությունից և իշխանությունից կազմված համատեղ հանձնաժողովը մրցույթ էր հայտարարել: Մրցույթի վերջնաժամկետն ավարտվել հունվարի 17-ին, և պարզվել է, որ ընդամենը մեկ ընկերություն է հայտ ներկայացրել՝ հայ-կանադական Ի ԱՅ ՍԻ Տելեկոմ ընկերությունը, որը հիմնադրվել է 2011թ. և գործունեություն է ծավալում տեղեկատվական ու հեռահաղորդակցական ոլորտում:

Ազգային ժողովը հոկտեմբերի 19-ին կառավարության նախաձեռնությամբ հրավիրված արտահերթ նիստում ձայների 104 կողմ, 4 դեմ, 1 ձեռնպահ հարաբերակցությամբ և առաջին ընթերցմամբ ընդունեց Ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ նախատեսող նախագիծը ` հարակից փաթեթով: Խորհրդարանական բոլոր խմբակցությունները կողմ քվեարկեցին փաթեթին, դեմ էին Էդմոն Մարուքյանը, Զարուհի Փոստանջյանը, Խաչատուր Քոքոբելյանն ու Թևան Պողոսյանը: Միակ ձեռնպահ քվեարկողը «Բարգավաճ Հայաստան» խմբակցության անդամ Գուրգեն Արսենյանն էր:

Ընտրական օրենսգրքի փոփոխությունները երկրորդ ընթերցմամբ կքվեարկվեն հոկտեմբերի 20-ին, քանի որ նախագիծը քննարկվում է հատուկ կարգով:

Կամ քաղաքական թղթախաղի բլեֆը 

ՏԻՄ ընտրությունները, որոնց՝ 2017-ի խորհրդարանական ընտրություններից առաջ կարեւորության մասին այդքան խոսում էին, կայացան։ Պարզվում է, որ հայաստանյան քաղաքականության մեջ խաղում են բոլորը, բայց խաղում են ոչ թե շախմատ, ինչպես փորձում են հավատացնել մահկանացուներիս, այլ սովորական թղթախաղ՝ օգտվելով բլեֆի հնարավոր բոլոր տարբերակներից։ 

ՏԻՄ ընտրությունների հիմնական արդյունքը բոյկոտներն են։ Նախ՝ հանրապետության երկու խոշոր քաղաքների՝ Գյումրիի եւ Վանաձորի բնակիչները, ըստ էության, բոյկոտեցին ընտրությունները։ Հաշվի առնելով հայկական ընտրություններում մասնակցության պաշտոնական թվերի ուռճացումը՝ Գյումրիում 36,59% եւ Վանաձորում 42,66% մասնակցությունը՝ ըստ պաշտոնական թվերի, ցույց է տալիս երկու քաղաքներում էլ քաղաքական ներկա համակարգի նկատմամբ խորը անվստահությունը։
Նման անվստահության պայմաններում ՀՀԿ- ն կարողացավ պահպանել իշխանությունը եւ Գյումրիում, եւ Վանաձորում։ Երկուսում էլ գործող իշխանության հաղթանակը կարելի է Պյուռոսյան անվանել, քանի որ դրանք ավարտվեցին արդեն ավագանիում ներկայացված քաղաքական կուսակցությունների բոյկոտով։

Հոկտեմբերի 4-ին Ազգային ժողով էր եկել Կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովը ողջ կազմով՝ ընտրվելու: Փոփոխված Սահմանադրությամբ Ազգային ժողովին է վերապահվում ԿԸՀ-ի ձևավորման ողջ գործընթացը. իրավասու, այս դեպքում՝ պետաիրավական հանձնաժողովը առաջադրում է ԿԸՀ անդամների թեկնածուներ,նաև՝ ԿԸՀ նախագահի թեկնածու, Ազգային ժողովը ընտրում է փակ, գաղտնի քվեարկությամբ: Պետաիրավական հանձնաժողովը առաջադրել էր 7 թեկնածու, 7-ն էլ գործող ԿԸՀ-ի անդամները: Օրիգինալություն չէր դրսևորել նաև ԿԸՀ-ի նախագահի թեկնածուի հարցում՝ որպես թեկնածու առաջադրելով ԿԸՀ նախագահ Տիգրան Մուկուչյանին: Հանձնաժողովում առաջադրումների ընթացքին չէին մասնակցել ՀԱԿ-ի և «Ժառանգության» ներկայացուցիչները:

«Կարեւոր չէ՝ ինչպես են քվեարկել, կարեւոր է՝ ինչպես են հաշվել»,- 1934 թվականին ՀամԿ(Բ)Կ 17-րդ համագումարում քվեարկությանն առնչվող խնդիրների հետ կապված հայտարարել էր խորհրդային առաջնորդ Իոսիֆ Ստալինը։ Այդ համագումարում նա ոչ միայն ընտրվեց կուսակցության գլխավոր քարտուղար, այլ այդ համագումարից սկսած ձեւավորեց խորհրդային կայսրությունը՝ իր բացարձակ եւ արյունոտ բռնապետական իշխանությունը հաստատելով աշխարհի 1/6 մասի վրա։ Դրանից հետո խորհրդային երկրում, ապա նաեւ հետխորհրդային պետությունների մեծ մասում արդեն կարեւոր չէր, թե ինչպես են քվեարկում, այլ՝ ինչպես են հաշվում։

Խորհրդարանական հինգ խմբակցությունները` ՀՀԿ, ՀՅԴ, ՀԱԿ, ԲՀԿ և ՕԵԿ, սեպտեմբերի 10-ին նախաստորագրեցին, իսկ 13-ին ստորագրեցին «Նոր ընտրական օրենսգրքում ընտրական գործընթացի օրինականության վերահսկման կազմակերպական-տեխնիկական մեխանիզմների սահմանման շուրջ փոխհամաձայնության մասին» հայտարարությունը: Քաղաքացիական հասարակությունը փաստաթուղթը չի ստորագրել, բայց հասարակական մի քանի կազմակերպություններ, որոնք մասնակցել են գործընթացի սկզբնական փուլին ( «Թրանսփերենսի ինթերնեյշնլ» հակակոռուպցիոն կենտրոն, «Իրավունքի Եվրոպա միավորում), կարևոր ու դրական են գնահատել ընդդիմադիր և իշխանական ուժերի միջև ձեռք բերված համաձայնությունը: 

Սա Ընտրական օրենսգրքի բարեփոխման շուրջ քաղաքական ուժերի ստորագրած երկրորդ փաստաթուղթն է: Խորհրդարանական նույն ուժերը հունիսն համաձայնագիր ստորագրեցին, որի հիման վրա Ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ կատարվեցին: Դրանք, սակայն, երկու ամիս անց չեղյալ համարվեցին ֆինանսավորման բացակայության պատճառաբանությամբ:

Ընտրությունները, նախընտրական ու հետընտրական շրջանները, գրեթե ամեն տարի փոփոխվող ընտրական օրենսդրությունը և հորիզոնի նման որքան մոտ նույնքան էլ հեռու թվացող այդ «ազատ ու արդարն» արդեն երկու տասնամյակ քաղաքական գործիչներին, քաղաքագետներին, լրագրողներին աշխատանքի կայուն թեմա է ապահովում։ Բանակցություններից իհարկե ընտրական գործընթացի որակը չի փոխվում, սակայն հայրենի քաղաքական գործիչները երևակայության բացառիկ օրինակներ են ցույց տալիս՝ ընտրությունների որակի բարձրացման մասին տարաբնույթ քննարկումներ ու բանակցություններ կազմակերպելու գործում։

Վերջին նման գործընթացը պատմության մեջ մտավ «4+4+4» անվանումով։ Մեծ հրապարակային գովազդի պայմաններում անցկացվող Ընտրական գործընթացի վերահսկողության մեխանիզմների շուրջ բանակցություններից հետո հունիսի 16-ի ուշ երեկոյան իշխանությունն ու ընդդիմությունը հայտարարեցին, որ ձեռք են բերել համաձայնություն։ ԱԺ արտահերթ նստաշրջանը հունիսի 30- ին դրան տվեց իրավական ձեւակերպում՝ աննախադեպ հավելումով. «Մինչեւ 2016 թվականի սեպտեմբերի 1-ը կենտրոնական ընտրական հանձնաժողովի կողմից սույն հոդվածի առաջին մասով նախատեսված հայտարարությամբ հանդես չգալու դեպքում սույն օրենքը չեղյալ է ճանաչվում»։

Իշխանության, ընդդիմության ու քաղաքացիական հասարակության ներկայացուցիչներն արդեն սկսել են ԸՕ-ում փոփոխությունների քննարկման նոր փուլ: Ի տարբերություն նախորդի` այս անգամ բանակցություններն ընթանում են սահմանափակ կազմով և գաղտնի պայմաններում: Հայտնի է միայն, որ չեղյալ համարված փոփոխությունների փոխարեն իշխանություններն առաջարկել են հրապարակել ընտրողների ստորագրված ցուցակները: Դ.Հարությունյանը, կարևորելով ընտրությունների նկատմամբ հանրային վստահության վերականգնումը, հայտարարել է, թե դրա համար իշխանությունը պետք է «գին վճարի», և այդ գինը կարող է լինել ցուցակների հրապարակումը:

Ընտրական օրենսգրքում փոփոխություններ առաջարկող օրենսդրական փաթեթը Ազգային ժողովն ընդունեց առաջին ընթերցմամբ. կողմ էր 106, դեմ՝ 6 պատգամավոր: ՀԱԿ խմբակցության ղեկավարն ու քարտուղարը հարգելի պատճառով դահլիճում չէին: Երկուշաբթի նրանք չէին բացառում, որ կարող են և նախագծին կողմ չլինել, բայց քվեարկությունից առաջ Գագիկ Ջհանգիրյանը հայտարարեց, թե խմբակցությունը քվեարկելու է կողմ, քանի որ հենց իրենք են բոլոր փոփոխությունները առաջարկել: 

Հունիսի 27-ին մեկնարկած ԱԺ արտահերթ նստաշրջանում ընդգրկված օրենսդրական փաթեթով Ընտրական օրենսգքրում 2 տեսակի փոփոխություններ են առաջարկվում: Դրանց մի խումբը, որը առնչվում է դիտորդների գործունեությանը, բողոք-դիմում ներկայացնելու ժամկետներին, ընտրողների մասնակցության մասին տեղեկանքին, ուժի մեջ կմտնի օրենքի ընդունումից հետո 10-րդ օրը: Իսկ երկրորդ խումբը կարող է ուժի մեջ չմտնել ընդհանրապես: Այս փոփոխությունները, ի տարբերություն առաջին խմբին, ոչ թե իրավիճակն են բարելավում, այլ առաջարկում են նորություններ ընտրական համակարգում: Եվ ամենակարևորը՝ դրանց իրականացման համար անհրաժեշտ են ֆինանսներ, որոնք ակնկալվում են միջազգային դոնոր կազմակերպություններից: Ֆինանսներն ու դոնոր կազմակերպությունները Ընտրական օրենսգրքում առաջարկվող փոփոխությունների քննարկման առանցքում էին: 

3 ընթերցում անցած և ընդամենը 1 ամիս առաջ ընդունված նոր Ընտրական օրենսգիրքը առաջիկայում կփոփոխվի: Իշխանությունը կկատարի կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար Դավիթ Հարությունյանի հնչեցրած խոսոտումը՝ կոնսենսուսի գալու դեպքում ընդդիմության առաջ քաշած պահանջները օրենսգրքում ներառելու մասին: Խորհրդարանական ընդդիմությունը՝ ՀԱԿ-ը, ԲՀԿ-ն, ՕԵԿ-ը, և իշխող ՀՀԿ-ն ու ՀՅԴ-ն կոնսենսուսի եկան ու այդ մասին համատեղ հայտարարություն ստորագրեցին հունիսի 16-ին: Քաղաքական ուժերի գնահատմամբ՝ սա ամբողջական համաձայնություն չէ, բայց բացառիկ է՝ որպես ընդդիմության և իշխանության միջև կայացած համաձայնության փաստ: